Kudüs’te Gezilecek Yerler

 

İnsanlık tarihinin başladığı, tüm dinlerin ortak ve kutsal mekanlarının kolkola girdiği Kudüs’te gezilecek o kadar çok yer var ki !

Cennetin Krallığı filminde Selahaddin Eyyubi, Kudüs’ü kuşatıp Haçlı Krallığından almaya çok yaklaşıtığında İbelinli Belian Selahaddin’e sorar “Kudüs’ün anlamı nedir ?” Selahaddin ise cevap verir “Kudüs Hiçbir şey, Kudüs Her Şey” İşte Kudüs’e giderken kafamda bu sahne sürekli canlanıyordu. Trenle dağları dolaşırken merakla beklediğimiz Kudüs’e ulaştığımızda beklentilerimizi karşılayacak mıydı yoksa Kudüs çok mu abartılıyordu. ? Kudüs’e hiçbir araştırma yapmadan ve itap okumadan gelenler için Kudüs Hiçbir şey olsa gerek. Ama birazcık bilgi ile bile gelince Kudüs Çok şey.

Doğunun Barcelona’sı Tel Aviv’den sonra Kudüs’te ilk karşılaştığımız insan kazıkçı bir taksi olunca tam bir ortadoğu şehrine geldiğimizi düşünmüştüm. Aslında biz Kudüs’ü tarihte kalmış ve gelişmemiş ama dini ve  mistik yerleri ile ön plana çıkan bir bir şehir diye beklerken otelimizin bulunduğu bölge bildiğiniz bir avrupa şehrinden hiçbir farkı yoktu. Yüksek gökdelenler, bakımlı ve geniş caddeler ilk başta beklediğimiz havayı bulmayı erteledi.

Otele yerleştikten sonra ilk işimiz hemen eski şehrin yolunu tutmak oldu. 15 dk kısa bir yürüyüşten sonra karşımızda Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılan görkemli surlarının arkasında hazineleri saklı eski bir şehir görünce işte şimdi Kudüs’teyiz dedik. İlk gün için Kudus’te Gezilecek Yerler planımız eski şehrin ikonik yapıları olan Kutsal Mezar Kilisesi, Kubbetüs Sahra ve Ağlama Duvarını dışarıdan görüp eski şehrin içinde mahalleleri yürümek ve şehri tanımak ertesi gün de buraların içine girip detaylı bir gezi yapmaktı.

Görkemli surların içine Jaffa kapısından daldığımızda ise kendimizi kaotik bir ortamda bulduk. Şehir neredeyse haçlılar döneminden beri ayakta kalan yapıları ile oldukça otantik bir ortadoğu şehri görüntüsü sunarken içeride binlerce yabancı turist ve onların arasında bir o kadar dini amaçla gelmiş müslüman, hristiyan ve yahudiden oluşan kalabalık öncelikle afallmamıza sebep oldu. Kendimizi hemen soldaki ilk sokaklardan birine girip Hristiyan Mahallesine attık.

Hristiyan Mahallesi, bizim kapalı çarşımızı andıran bir halde yüzlerce hediyelik eşya, dini obje ve otantik giysi mağazasından oluşan sokaklardan oluşuyor. Kalabalık içinde yürürken (Günlerden Pazar olması nedeni ile normalden de kalabalıkmış) dört bir yanda haç, Hz İsa, Meryem vs objeleri görüyoruz. Bu arada ısrarla Kutsal Kabir kilisesini arıyoruz. Elimzideki tüm haritalara baksak da bu kiliseyi bulmak çok zor. Sokakların üstü kapalı olduğu için gökyüzünü de göremiyoruz ve sinirlenmeye başlıyoruz. Haritaya göre kilisenin etrafında 4 tur attıktan  sonra nihayet girişi bulabildik.

Kutsal Kabir (Mezar) Kilisesi : 

Uğruna Haçlı Seferlerinin düzenlendiği, Hz İsa’nın gökyüzüne yükseldiğine inanılan yerin üzerine yapılan Hristiyanların en eski ve en önemli kiliselerinden birisi. Kudüste Gezilecek yerlerin başında gelen bu kilisenin, bugüne kadar gezdiğimiz pek çok Kiliseye nazaran daha sade ve gösterişsiz bir dış duvarı ve avlusu var. Ancak içeriye girdiğimizde binlerce yılın birikimi insanın yüzüne vuruyor sanki. Hemen girişte Hz İsa’nın ölü bedeninin yıkandığı ve o günden bu yana ıslak kaldığına inanılan taşa insanlar yüz sürmek için için birbirini eziyiyor.

Tam karşıda duran büyük bölümde binlerce insan sıraya girmiş ve İsa’nın göğe yükseldiği yere bizzat girmeye çabalıyor. Bir yandan Pazar ayinleri devam ederken diğer yandan bodrum kata giren insanlar fenalık geçiriyor. Böyle bir manzara ama gerçekten de etkileyici bir kilise. Benim tavsiyem bu kiliseye sabah erken veya akşamüstü 5-6 gibi gidilmesi. Aksi takdirde turların arasında ezilme olasılığı yüksek.

Kutsal Kabir Kilisesi’nden sonra yönümüzü Mescid-i Aksa ve Kudüs’ün yıldızı Kubbet’üs Sahra’ya çevirdik. Hristiyan Mahallesinden, Müslüman Mahallesine geçtiğimizi keskin bir şekilde anlayabiliyorsunuz. Kapıda önce İsrail askerleri yabancıların girişi yasaktır diye bizi durdurdu. Türkiye Cumhuriyeti nufüs cüzdanlarımızı gösterdikten sonra din kısmına özellikle bakıp islam yazdığını görünce bize izin verdiler. Ancak bu defa da bir arap (Muhtemelen Ürdün veya Filistinli bizi durdurdu ve Yüksel’in kıyafetinin uygun olmadığını söyledi. Biz de yanımızda başörtüsü var dedik. Ama bu defa da pantolona takıldı. Kadınların Pantolonla girmesi de yasakmış. Türküz dedik, Erdoğan Dedik, Polat Alemdar dedik adam nuh dedi başka bir şey demedi. İlla ki yan taraftaki entarilerden almamız gerektiğini söyledi. Biz de bugün kısmet değilmiş dedik ve oradan ayrıldık. Ertesi gün daha bir tedarikli gelecektik.

Kudüste’ki birinci günümüzdeki son durağımız bir tek bizde  “Ağlama Duvarı” olarak bilinen ancak İngilizce’de western wall, İbranice’de ise Kotel olarak bilinen duvar oldu.

Ağlama Duvarı (Kotel- Western Wall)

Kudüs’te gezilecek yerlerin en önemlilierinden birisi olan Ağlama duvarı şehrin Yahudi mahallesinin içinde. Kubbet’üs Sahra’nın hemen devamında kendimizi Ağlama Duvarında bulduk. Karşımıza çıkan ilk manzara bizi gerçekten şaşırtmıştı. Gerçekten bir dolu dindar Yahudi ileri geri eğilerek duvarın önünde dua okuyorlardı. Biz şaşkın şaşkın ilerlerken bir adam bizi sert bir şekilde durdurdu ve Yüksel’i işaret ederk onun giremeyeceğini kadınlar için ayrı bir yer olduğunu söyledi. Böylece Yahudiler’de Kadın ile Erkeğin aynı yerde ibadet edemeyeceğini o anda öğrenmiş olduk.

İlk şaşkınlığın geçmesinin ardından etrafımı biraz daha detaylı inceledim. Erkeklere ayrılan özel ve kapalı alana da girdim ve daha muhafazakar insanların yaptıkları özel ayinleri gördüm. Herkesin inancına saygı duyan birisi olarak o anları izlemek bana ilginç geldi.,

Erkeklere ayrılan bölüm duvarın uzunluğunun 3/4’ü olup herkes rahat rahat duvara yanaşabiliyorken Yüksel ise kadınlara ayrılan daracık alanda ancak duvara dokunma şansına sahip olmuş. Ne yazık

 

İsrail’e gitmeden önce Ağlama Duvarı Tünellerinin gezildiği özel bir tura http://english.thekotel.org/content.asp?id=116 adresinden aylar öncesinden kayıt yaptırmıştım. Eğer Kudus’ün tarihine siz de benim gibi ilgi duyuyorsanız ve Ağlama Duvarının ne olduğunu gerçekten öğrenmek istiyorsanız bu tura mutlaka ama mutlaka katılın. Pek çok yerde okuduğum bilginin kat be kat fazlasına bu tur ile sahip oldum.

Yahudiler için kutsal sayılan Süleyman Tapınağı ilk olarak Babilliler tarafından yıkılıyor sonra Pers’lerin yardımı ile tekrar yapılıyor. Daha sonra Roma işgalinde çıkan isyanlar sebebi ile Tiberius tarafından 2.tapınak da yıkılıyor. Ağlama Duvarı olarak bilinen Batı Duvarı aslında Herod tarafından inşa edilen 2.Tapınağın üzerine oturduğu devasa platformun batı duvarıymış. Yahudiler burada yıkılan tapınakları için üzüntü duyduklarını ifade ediyorlar. Şu an o tapınağın yerinde ise muhteşem Kubbet’üs Sahra duruyor.

Kubbet’üs Sahra ve Mescid-i Aksa

 

Kudüs’teki ikinci günümüze Kubbet’üs Sahra’yı düşleyerek başlamıştık. Bir gün önce refüze edilmiş olduğumuz için bu defa Yüksel kendine uygun bir kıyafet satın aldı. (75 Şekelden 25 Şekel’e Pazarlık yaparak düşürdü) Bu defa Küdüs’e Şam (Damascus) Kapısından girmeye karar verdik. Otelimizden 1 numaralı tramvaya bindik ve Şam Kapısının önünde Sultan Süleyman Caddesinde indik. Şam Kapısı, Kudüs’ün en etkileyeci kapılarından birisi

.

Şam Kapısından doğrudan Müslüman Mahallesine girip önceki gün reddedildiğimiz yere geldik. Yüksel sokakta pantolunun üzerine uzun eteği giydi, başını kapattı ve soluğu İsrail’li asklerlerin yanında aldık. Bu dafa kolaylıkla geçtik, ikinci kontrol Araplar tarafından nereden geliyorsunuz ve Müslüman mısınız ? soruları ile yapıldı. Burada anahtar kelime Elhamdülillah Muslüm ve Turkey. Kudüs’te bu iki kelime size pek çok yerin ve kolaylığın kapısını açıyor. Bize de bu defa kapı açıldı. Ancak Yüksel’e sıkı sıkı tembihlediler başını açmayacaksın diye.

Onca yolu o muhteşem yapıyı görmek için geldiğimiz, Kutsal Kayayı örten altın kaplama Kubbet’üs Sahra tam karşımızda tüm görkemi ile duruyordu. Avlusunda ve etrafında bir kaç tur atıp her cepheden güzel fotoğraflar çektikten sonra sıra içeriye gelmişti. Önce kapıda yaşlı bir amcanın sorgusundan da geçtikten sonra içeriye girebildik. İçeride gerçekten sessiz ve huzurlu bir ortam vardı. Şanssızdık Kutsal Kaya’nın etrafı restorasyon sebebi ile örtülü idi. Ancak bir görevliden rica edip Türkiye’den sırf bu kayayı görmek için geldiğimizi söyleyince bize kapıyı açtı ve Kaya’nın üzerini de görebildik.

Daha sonra Kaya’nın altına indik. Küçük bir odacıkta dua etmek için özel bir yer var. Benim dünya üzerinde gördüğüm enerji alanı en yüksek ve maneviyatı tepe noktasında olan bu bölüme her insanın mutlaka girmesini öneririm.

İnanışa göre, Adem cennetten kovulup Dünya’ya düştüğünde elinde cennetten getirdiği bir kaç taş ile bu kayanın üzerine düşmüş. Daha sonra Havva’yı aramak için yola çıkmış ve Mekke’de bulmuş. Bulduğu yere hemen elindeki taşları koymuş ve küçük bir tapınak yapmış. İşte burası da Kabe olmuş. İnanışa göre Mahşer gününde o Kabe kanatlanacak ve Kudüste’ki Kutsal Kayanın üzerine konacakmış.

Yahudilerin en büyük ve en kutsal tapınağı bu kayanın üzerine yapılmış ve Kayanın altına Ahit Sandığı konulmuş.

Hz. İbrahim oğlunu kurban etmek için bu kayayı seçmiş ve Allah oğlunun yerine kendisine bir koç göndermiş.

Hz. Muhammed, Medine’den Burak isimli atının üzerinde Küdüs’e uçarak gelmiş ve bu kayanın üzerine basarak Cennet’e yükselmiş. Kaya da kendisi ile birlikte gelmek isteyip yükselince Hz. Muhammed ayağı ile üzerine basmış ve Cebrail Melek de kayayı tutmuş.

Kubbet’üs Sahra ve Mescid-Aksa gibi iki önemli ikonik yeri tamamladıktan sonra Zeytin Dağı’na çıkmak için geç olduğuna karar verip Ermeni Mahallesi üzerinden Hz Davud’un mezarının bulunduğu yöne ve Zion Dağı’na gitmeye karar verdik.

Hz. Davud’un Mezarı ve Zion Dağı

Zion Kapısı Ermeni Mahallesi’nin sonundaydı. Eski Kudüs’ün en sessiz bölgesi sanırım Ermeni Mahallesi. Sanıldığının aksine hiçbir sorun yaşamadan bu mahalleden geçip gittik. Tabi bağıra bağıra Türk Milliyetçiliği yapmaya kalksak ne olurdu bilemem.

 

Hz. Davud’un mezarını ziyaret ettik. Daha sonra Dormitation Kilisesi ve Son Akşam Yemeği kiliselerini de gezdik.

Zeytin Dağı

Zeytin Dağı Kudus’ün en kutsal mekanlarından birisi. Hz. İsa’nın son anlarını geçirdiği, tutsak alındığı, Çarmıha gerildiği yerler burada. Hz. Ömer’in Kudüs’e ilk baktığı yer de burada.

İnternetten kısaca Zeytin Dağı’na nasıl gidilir diye araştırmıştım. Zeytin Dağı’na Nasıl Gidilir sorusuna cevap olarak Şam Kapısının orada Doğu Kudüs Merkez Otobüs Terminaline gitmemiz gerektiğini öğrendim. Doğu Küdüs, Filistin’in başkenti. Batının tam aksine tam bir ortadoğu şehri olan Doğu Kudüs’e geçince hemen ortam değişiyor. Ama bence güvenlik yönünden bir endişe yok. 75 numaralı otobüse bindik ve şoför bizi tur otobüslerinin durduğu yerde bıraktı. Burası Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği yermiş sanırım. İnsanlar yine bir taşa dokunmak için yarışıyorlardı.

 

Buradan Kudüs’ü seyretmek gerçekten de etkileyiciydi.

Daha sonra aşağıya doğru yürüyerek yolumuza devam ettik. Bir çok kilise ve manastır ve Yahudi Mezarlığının içinden geçtik. İnanışa göre Sırat Köprüsünün kurulacağı yere iyice baktık ve yolu öğrendik. Zeytin Dağı ile Kubbet’üs Sahra arasında kurulacak bu köprünün altındaki mezar yerlerinin cennet garantisi ile milyon dolarlara satıldığını öğrendik.

Ayrıca bir de içine çok girmek istediğimiz ancak sadece Perşembe günleri öğlene kadar açık olan Rus Maria Magdelana kilisesi vardı. Tam da Kubbet’üs Sahra’nın karşısında duran ve adeta Kubbet’üs Sahra’yı kıskanmış gibi kubbelerini altın kaplayan bu güzel kiliseyi bir de içinden görsek kimbilir nasıl olurdu ?

En son yolumuz Gethsmane Bahçelerinde sona erdi. Burada Hz. İsa’nın yakalanmadan önce dua ettiği son yeri gördük, Hz. İsa zamanından bu yana ayakta kalan ve onun ölümüne tanıklık eden 2000 yıllık zeytin ağaçlarını gördük.

Kudüs’te gezilecek yerler elbette bu kadar ile kalmadı. Ancak ben burada Kudus’te mutlaka görülmesi gereken ortak yerleri anlattım. Biraz daha fazla zaman ve ilgi ile Kutsal Şehir Kudüs’te gezilecek o kadar çok yer var ki. Sayısız cami, kilise ve Sinagog ilgi duyanlar için orada duruyor.

Bunların dışında Yeni Kudüs bölgesinde de gezilecek çok yer var. Jaffa Caddesi ve King George caddeleri alışveriş mekanları ve kafe-restoranlarla dolu. Bunun dışında İsrail Yargıtay Binası ve İsrail Parlemonta binaları da Modern Mimarinin güzel örnekleri olarak duruyor.